Q & A Faunabeheer Buijtenland van Rhoon

Voor het Buijtenland van Rhoon is een Streefbeeld opgesteld met heldere en meetbare doelen op het gebied van o.a. akkerflora, akkerfauna en recreatieve bezoekers. De weg ernaartoe staat nog niet vast. Door experimenten en onderzoek zal de gebiedscoöperatie in het Buijtenland van Rhoon kennis vergaren over natuurinclusieve landbouw. De verschillende doelen op het gebied van natuur, landbouw en recreatie zijn in het streefbeeld nader uitgewerkt. Ook is opgenomen binnen welke termijn deze doelen gehaald moeten worden. Bekijk hier het Streefbeeld.

Lerend beheren
Het samenspel van de natuurmaatregelen, het beheer en de verweving van de natuurmaatregelen met de akkerbouw vergt veel lerend beheren, met onderzoek en monitoring in relatie tot de verschillende landschapselementen. Voorbeelden van onderzoek zijn: aanleg en onderhoud landschappelijke elementen, passende gras-kruidenmengsels en de synergie tussen maatregelen voor bijvoorbeeld akkervogels en de agrarische bedrijfsvoering.

Naast de gekozen doelsoorten zullen ook andere vogelsoorten meeprofiteren van de maatregelen die in het gebied worden aangelegd, zoals bijv. de grutto en overige steltlopers. Ook de aangepaste watergangen hebben een positief effect op de waterkwaliteit, en daarmee het waterleven.

Geen jacht tenzij
Jacht vindt alleen plaats als dat noodzakelijk is, niet als vorm van recreatie. Over jacht is in het Streefbeeld het volgende opgenomen: “Naast deze mogelijk gunstige ontwikkelingen (dat ook andere vogelsoorten meeprofiteren van de maatregelen die in het gebied worden aangelegd, zoals bijv. de grutto en overige steltlopers. red.) zal het gebied ook te maken kunnen krijgen met de toename van een aantal minder gewenste soorten als bijvoorbeeld de gans en de vos. De regulering van de aantallen van deze soorten zal daarom altijd een punt van aandacht zijn.

Jacht vindt alleen plaats als dat noodzakelijk is, niet als vorm van recreatie. Het streven is om (de noodzaak van) jagen te voorkomen. Als dat onverhoopt niet lukt, dan kan de coöperatie jacht toestaan om landbouwdoelen (schadebestrijding), natuurdoelen, nabuurschap en veiligheid te realiseren, maar alleen wanneer dat niet strijdig is met het behalen van de natuurdoelen. Om dit verder te onderbouwen wordt door de coöperatie -voor zover nodig in overleg met de wildbeheereenheid eiland IJsselmonde- een faunabeheerplan opgesteld wat door de provincie Zuid-Holland wordt goedgekeurd.”

Gronden en grondgebruik
De provincie Zuid-Holland heeft de gronden die zij in het Buijtenland van Rhoon in eigendom heeft, verpacht aan de gebiedscoöperatie. De provincie heeft in de pachtovereenkomst het jachtrecht, beheer en schadebestrijding in zijn geheel voorbehouden. Eind 2019 is er een volledige jachthuurovereenkomst voor de duur van zes jaar gesloten tussen de provincie en de WBE, met daarin opgenomen alle te bejagen soorten. Bejaging moet plaatsvinden conform de in het faunaconvenant overeengekomen werkwijze faunabeheer.

Wildstand
De jachtcombinatie is wettelijk verantwoordelijk voor een redelijke wildstand van de wildsoorten. Ook is hij verantwoordelijk om schade aan bijvoorbeeld landbouwgewassen te voorkomen. De jachthouder zal dus bij uitoefening van de jacht steeds scherp naar deze twee zaken moet kijken. Bij een redelijke wildstand in een jachtveld is het niveau van de wildstand zodanig dat zij bijdraagt aan het voorkomen van schade, zonder dat de staat van instandhouding van de soort daar onder te lijden heeft.

Agrariërs kunnen een schadevergoeding krijgen wanneer zij schade hebben geleden aan gewassen veroorzaakt door diersoorten. Dit geldt overigens niet voor alle schade. Echter, er dient wel populatiebeheer of schadebestrijding te hebben plaatsgevonden. Heeft er geen jacht en/of schadebestrijding plaatsgevonden, dan wordt er geen schadevergoeding uitgekeerd (zie ook de vraag ‘Waarom is faunabeheer nodig?)’. Er dient door de agrariër en de jager een rapportage te worden opgemaakt hoeveel keer men in het veld geweest is om dieren te bejagen en of te verdrijven. Dit wordt gecontroleerd aan de hand van het provinciale registratiesysteem DORA. Geen registratie betekend geen uitkering. Bij schade wordt ervan uitgegaan dat er ongeveer 4% bedrijfsrisico is.

Schadeprocedure
Wanneer een grondgebruiker schade ondervindt van een bepaalde diersoort, ondanks het nemen van preventieve maatregelen, dan kan hij in aanmerking komen voor een tegemoetkoming in deze schade. Hierbij gelden een aantal voorwaarden. BIJ12 (ook wel faunafonds genoemd) behandelt tegemoetkomingsaanvragen. Belangrijke schade is schade die minimaal een bedrag van € 250 per bedrijf per meldingsjaar bedraagt. Voordat het faunafonds overgaat tot tegemoetkoming in schade wordt allereerst gekeken naar o.a. welke soort op welk moment schade veroorzaakt heeft, of leges betaald zijn en de mate waarin de soorten bejaagd kunnen worden.

0-meting om gewasschade in beeld te brengen
In 2021 heeft de gebiedscoöperatie besloten een nulmeting uit te voeren, met als doel om de aard en omvang van de gewasschade vast te stellen, door de inzet van een onafhankelijke taxateur. Deze monitoring van schade wordt in 2022 en 2023 voortgezet.

Voorafgaand aan het jagen in het kader van een schadebestrijdingsactie wordt eerst gekeken hoeveel individuen aanwezig zijn en waar de zogenaamde hotspots liggen. Als dat bekend is dan gaan vrijwilligers proberen om de dieren te sturen. Dit doet men door linten te plaatsen of met ratels en vogelafschrikpistolen te werken. Ook worden er knalkanonnen ingezet, echter dit heeft niet de voorkeur omdat dit overlast kan geven in de omgeving. Ook de knallen uit de vogelafschrikpistolen kunnen de indruk geven dat er zeer stevig gejaagd wordt. Dit werk wordt door de agrariër en de mensen van wildbeheer uitgevoerd. Alleen al in het verjagen gaan er op jaarbasis vele honderden uren inzitten.
In het faunbeheerconvenant staat een totaal overzicht van de preventieve maatregelen.

Er zijn een aantal perioden waarin gejaagd mag worden. De wetgeving hierover is behoorlijk divers. Ten eerste zijn er voor een aantal soorten genaamd ‘de wildsoorten’, vastgestelde tijden, grofweg tussen 15 oktober en 31 december. De vijf wildsoorten zijn: haas, fazant, wilde eend, konijn en houtduif. De laatste twee zijn ook aangewezen als landelijke schadesoorten. Dit geeft een bijzondere positie.

Buiten de vastgestelde jachttijd kan er ook op schadesoorten gejaagd worden als er sprake is van (dreigende) schade.

De hooimaand is over het algemeen de maand juni. Echter is het juiste moment van maaien maatwerk en dit kan verschillen per grasland en per jaar. De precieze timing kan variëren afhankelijk van de (weers)omstandigheden en factoren zoals het broedseizoen en het (bodem)herstel van (gras)percelen.

Broedseizoen
Boeren in het Buijtenland van Rhoon houden rekening met het broedseizoen van vogels en jonge dieren in het grasland. Om deze dieren voldoende tijd te geven om te nestelen en hun jongen groot te brengen, wordt er over het algemeen gewacht met maaien tot na 15 juni.

Grassendominantie
In sommige gevallen kan het nodig zijn om eerder te maaien, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van grassendominantie. Het vroeger maaien van graslanden kan nodig zijn om grassendominantie tegen te gaan. Wanneer grassen te dominant zijn, kan dit ten koste gaan van de biodiversiteit in het grasland. Door het grasland eerder te maaien, wordt de concurrentiekracht van grassen verminderd en krijgen andere planten en kruidensoorten meer ruimte om te groeien. Hierdoor wordt de biodiversiteit in het grasland vergroot.

Schouwen van nesten en jonge dieren
Als er gemaaid wordt in het Buijtenland van Rhoon, wordt er voorafgaand aan het maaien geschouwd. Hierbij wordt gekeken naar de aanwezigheid van nesten en jonge dieren en wordt bepaald welke delen van het grasland wel en niet gemaaid kunnen worden.

Wil je ook meehelpen met schouwen van de nesten? Lees hier meer over het broedseizoen en monitoring.

Samenwerking boeren en natuurpartijen
Het beheer van graslanden vergt maatwerk, afstemming en een zorgvuldige afweging van verschillende belangen. Onze boeren en natuurpartijen spreken dit zorgvuldig met elkaar af en zorgen er zo voor dat de biodiversiteit en het ecosysteem van het gebied wordt verbeterd.

De Nederlandse jagers zijn één van de best opgeleide vakmensen van Europa in het kader van de omgang met een wapen. Het dragen van een wapen in de openbare ruimte is heel uniek in Nederland. Hierdoor ligt een jager onder een vergrootglas van de overheid. Het staatsexamen wat men af dient te leggen, voordat men eventueel een jachtakte kan aanvragen, is heel zwaar. Het examen bestaat uit een aantal onderdelen waaronder de vaardigheid met het wapen (hagel en kogelgeweer), maar ook de omgang met het wapen. Een jager dient zich ook daarnaar te gedragen. Naast de politie zijn er in Nederland diverse instanties die zich buigen over deze omgang. Veiligheid is heel belangrijk bij de uitvoering van de jacht. Het is begrijpelijk dat recreanten zich afvragen of hun veiligheid gewaarborgd is, maar door de gedegen opleiding en de controle hierop door de overheid, is de veiligheid van recreanten goed gewaarborgd.